Wałbrzych

województwo dolnośląskie

Wałbrzych był kiedyś miastem, które wydobywało węgiel bardzo dobrej jakości. Kopalnia Julia (wcześniej Lis, w międzyczasie Thorez) została zamknięta w 1996 roku.

Na szczęście uratowano to niezwykle miejsce, dziś można je zwiedzać, dowiedzieć się czegoś więcej o pracy w tutejszej kopalni. Budynki zostały odnowione i są wspaniale wykorzystywane.

Na zdjęciu panorama z wieży na terenie kopalni, widok na teren kopalni i Góry Wałbrzyskie oraz Kamienne

Odpowiednim miejscem wydało nam się Sokołowsko z którego wyruszyliśmy na wycieczkę do Wałbrzycha. Wielkim zaskoczeniem było dla nas Centrum Nauki i Sztuki Stara Kopalnia w tym mieście. Miejsce to zlokalizowane jest niedaleko centrum miasta na terenie zabytkowej Kopalni Węgla Kamiennego „Julia”.

W 1770 r. w Wyższym Urzędzie Górniczym w Złotym Stoku zarejestrowano kopalnię węgla pod nazwą „Fuchs”, która powstała z połączenia licznych niewielkich kopalń, istniejących na terenie gminy Biały Kamień od XVI wieku. Po zarejestrowaniu gwarectwa eksploatacja pokładów węgla prowadzona była wyrobiskami powierzchniowymi za pomocą sztolni i szybików.

W kopalni eksploatowano pokłady węgla warstw wałbrzyskich, a roczne wydobycie wynosiło od 650 tys. do 800 tys. ton. Ze względu na nierentowność kopalnia została postawiona w stan likwidacji w 1990 r. Ostatni wózek z węglem wyjechał na powierzchnię 20 września 1996 r., a 17 września 1998 r. zakończono likwidację wyrobisk podziemnych.

Do dziś przetrwały murowane basztowe wieże wyciągowe szybów „Julius” (teraz „Julia”) i „Ida” („Sobótka”), swoim wyglądem nawiązujące do dawnych wież obronnych. Ich wystrój architektoniczny wykonano w stylu klasyczno-renesansowym. Ten typ wież był od lat 50. XIX wieku powszechnie stosowany w kopalniach głębinowych ze względu na masywną konstrukcję wytrzymującą ciężar umieszczonych w niej urządzeń wyciągowych i wydobywanego urobku. Po wojnie krymskiej ten typ basztowych wież wyciągowych zyskał nazwę „Malakoff-Turm” (od fortu „Malakow”, zwanego także „Małachow”, w Sewastopolu). Pod koniec XIX wieku, zgodnie z panującymi wówczas trendami, wkomponowano w nie wieże stalowe („Julius” w 1893 r., „Ida” w 1903 r.).

Obecnie uruchomione w tym miejscu Centrum Nauki i Sztuki Stara Kopalnia w Wałbrzychu to naszym zdaniem jedna z najciekawszych i największych atrakcji turystyki poprzemysłowej w Polsce. Zakończona w 2014 roku rewitalizacja największej, wałbrzyskiej kopalni zatrudniającej w szczycie swej działalności kilka tysięcy pracowników umożliwiła powstanie wyjątkowego obiektu obejmującego 4,5 hektara zabytkowych obiektów poprzemysłowych, wzbogaconych o autentyczne wyposażenie obejmujące zabezpieczony i udostępniony zwiedzającym kopalniany park maszynowy. Dzięki pracującym w Starej Kopalni przewodnikom-górnikom, którzy przed laty pracowali w KWK „Julia” oraz muzealnikom, mogliśmy nie tylko obejrzeć ogromną skalę kopalnianej infrastruktury, ale także mieliśmy poznania specyfiki niebezpiecznej i wymagającej pracy górnika.